Xa está aquí. Xa podemos ata cheirar o chourizo metidiño no pan cunha cunca de viño do País ben á beira. Temos no lombo a Arribada. Case sen darnos conta pasou un ano e velaquí aparece de novo. Hai ben pouco falaba da festa cos amigos; da súa utilidade, dos seus inicios, do seu contido histórico e do seu valor para a vila de Baiona.

Un día cualquiera, María estaba en la puerta de su casa. Vino un ángel, o una paloma, o Seur, y le comunicó que iba a tener un hijo sin ni siquiera haber follado. A partir de ahí, nos empiezan a vender la moto con la Familia Tradicional.

Lejos de alterarse por la menuda putada que Dios le había preparado, María se apresuró a contárselo a José, el carpintero, que estaba ya desquiciado porque no vendía un puto mueble desde que IKEA se había instalado en la zona. A José no pareció hacerle mucha gracia el asunto de ser padre sin haber pillado cacho, y amenazó con ir a El Diario (en ese entonces, de Patricia). Pero una mujer que se embaraza por mail, lo puede todo, así que finalmente terminó amansándolo. E imagino que a partir de ese momento, al menos habrá comenzado un ciclo de felaciones en esa casa.

Hai poucas datas saía na prensa a nova de que o actual rexedor da vila de Baiona, o alcalde Almuíña, elevaba ao Goberno de España a protesta pola falla da referencia que nos Pasaportes se fai da volta das naves que tornaban da descuberta das Américas, pois o gráfico da viaxe sinala o porto de Lisboa esquecendo que o primeiro porto que soubo a nova foi Baiona coa arribada da carabela a Pinta patroneada por Martín Pinzón.

Estas sonoras, breves e rítmicas verbas pronunciábaas, brusca e reiteradamente, Burt Lancaster, tras terrado á Toscana e transmutado en Alfredo Berlinghieri mentres, na ampla e limpa corte con ducias de mansas vacas rillando na herba seca, enzoufaba os seus níveos e señoriais pes na bosta fresca e munguía, sen xeito, as inchadas ubres vacúas para deitar unhas pingas de leite sobre o seu rostro impuro antes de ceibar todo o gando e afogarse nunha corda pendurada dunha trabe para cumprir o guión dos irmáns Bertolucci en Novecento. O vello Berlinghieri tiña merda no cerebro. Tan merdento era que anuncioulle a súa morte suicida aos seus moitos criados e fixo que o vello Dalcó tivese que traballar, aínda máis, xuntando as reses que el ceibara. Era no encete do século pasado iniciado coa morte de Verdi. El, como Otero Pedrayo, era un home do século pasado.

Quizais sexa un dos sucesos máis pavorosos e tristes acontecidos no noso val. Moito se ten escrito sobre os nove da volta de Baredo, moito se ten falado, e a vinganza acabou convertendo aquel terrible suceso nunha extraordinaria historia de resistencia e rebelión contra o tempo e a desmemoria. Cómpre salientar a labor do IEM para con este feito, responsables do monumento que arestora preside a devandita volta. Tamén poetas da talla de Gonzalo Navaza, Marta Dacosta, Anxo Angueira, Xosé María Álvarez Cáccamo ou Fran Alonso teñen poetizado aquel agromar das cruces na area, aparentemente dende a nada. Xa que logo, velaquí a miña achega aos nove, A última ecolalia do Ferreiro do Burgho, poema premiado no certame Rosalía de Castro de Cornellá, onde trato de internarme no corpo dun daqueles homes nun momento coma ese.

Cando naceu, súa nai púxolle de nome Manuel, non se sabe se en recordo do pai, nunca se soubo quen fora, pois porque ela nunca o dixo. No lugar tirábanlle por Manoliño. Pero el, en canto pasou de picariño, dicía e gustaba que o chamase Nolo.

Así é. Pasado o Nadal, comezan a subir polo río que as veu nacer hai arredor duns sete anos, de volta da misteriosa viaxe que as levou ata o mar dos Argazos sen que ninguén saiba, ata agora, o motivo de tan longa viaxe. Certo que a viaxe, aínda que longa, non é de esgotar moito, porque tanto na ida como na volta, aprovéitanse doutros peixes aos que se prenden coa boca, que teñen chea de afiados dentes. E non só viaxan de balde, senón que é a mantido pois zúganlle o sangue ao pobre do peixe. Tampouco se sabe como adiviñan o camiño que levan os peixes aos que se prenden, non llo preguntarán a sabendas do pago que lle van dar polo porte para que as leve, ou os leve, que hai machos e femias, preto do lugar onde queren chegar.

O sol asomase ao Val Miñor polo alto de San Antoniño, non moi cedo, sen quentura para deter a xeada que aínda campa nas herbas, nos recunchos umbráticos dos camiños e ao pe dos carballos. A friaxe dos seus raios enche de ouro a paisaxe salientando o amarelo dos vimbios que esperan o San Amaro, as vides non están podadas e as vidras semellan longos dedos deformados pola artrose. Arríncanse reflexos aceirados no río Miñor e no esteiros da Foz salpican as alburas das gaivotas ou das garzas remexendo as augas e axotar uns invisibles bechos que, facendo estraños e xeitosos movementos de danza, atrapaba co largo pico. No mar, resalta a branca escuma na rompente dos Farallons e nas illas, unha brétema, coma unha tea de araña, acabara, en canto o sol baixe por detrás da Groba, espallándose polo Val todo, envolvéndoo de noite e de friaxe.