Venres, 29 Mar. 2024

Actualizado10:50:26 PM GMT

Estás en Opinion MeRZ

MeRZ

MeRZ 13

Correo-e Imprimir PDF

Da bíblica Torre de Babel ás pirámides exipcias ou maias, das catedrais góticas ao Kremlin dos tsares, desde a Cidade Prohibida chinesa a San Pedro do Vaticano, a estreita relación entre sociedade autoritaria e construcción emblemática, definida pola grandiosidade da sua escala e tamaño, é vella e ben coñecida.  Esa monumentalidade, que agora, despoxada, na maioría dos casos, das súas funcións iniciais, gozamos con distante abraio e admiración, erixiuse, no seu momento, como manifestación da omnipresente presenza dun poder patriarcal que tanto ameazaba coa súa protección paternal como esixía os mais arrepiantes sacrificios.Mais, na actualidade, a mesma idea de monumento semella desmesurada, esaxerada e fora de época para unha grande maioría da poboación pois, desde aquela, os súbditos e fieis fóronse convertendo paulatinamente en cidadáns, nun lento proceso onde a moral tradicional, avalada pola autoridade relixiosa, quedou deslexitimada a prol dunha moral autónoma definida desde a conciencia individual. Unha conciencia que, a estas alturas, intúe que unha sociedade harmoniosa constrúese desde abaixo, rexeitando determinadas manifestacións arquitectónicas promovidas polo poder autocrático, escenografías sempre a cabalo entre unha expresión esperpéntica do sublime e un artificioso baleiro,  facendo risibles, e pouco cribles, os escenarios totalitarios de Nuremberg, Valle de los Caídos ou Tiananmen, mais, tamén, moitos dos seus sucedáneos actuais.   A construcción do museo Guggenheim, en Bilbao, polo arquitecto canadense Frank Gehry, inicial e discutible logro que tenta levar á arquitectura mais alá da súa función, mesturándoa coa escultura para acadar unha forma icónica que prima a imaxe sobre o espazo, deu lugar a unha subordinación dos cartos públicos á erección de continentes arquitectónicos sen contidos, sempre forzados, espectaculares e mediáticos, afastando á arquitectura da súa maior conquista moderna, a de constituír un servicio para o común da sociedade, desenvolvendo e democratizando a integración de técnica, función e pensamento. O abuso da fórmula, a súa repetición continuada, procura negar un presente que sempre defende a súa vixencia. A fórmula é artificial porque, xa na primeira repetición, tenta copiar un pasado do que é mera referencia, establecerse nun presente ao que non representa e propoñer un futuro que xa a superou.  Como se, a principios do século XXI, mantivésemos os mesmos valores, estruturas e criterios sociais que permitiron, tres ou catro séculos atrás, a construción dese marabilloso enclave barroco que ven a ser o Obradoiro coa súa catedral, e sen afastarnos do mesmo Santiago, atopamos esa saca sen fondo que ven a ser o Gaias, ou Cidade da Cultura, Negación Real de Toda Cultura Democrática, Construción Fora de Escala, Icona Banal, Primaria e Fachendosa, Signo da Mais Rancia Autocracia e Emblema Ostentóreo, que diría un ilustre e esquecido paisano da mesma cidade. E, sobre todo, non esquezas o que che dixen. Sinxeleza de formas, severidade no conxunto, nobreza sen arrogancia, maxestade sen ostentación (Carta de Felipe II ao seu arquitecto Juan de Herrera)   Na súa primeira película, a mítica Cidadán Kane (1940), Orson Welles parodia ao magnate da prensa W. R. Hearst, un home que utilizaba a súa inmensa fortuna na acumulación compulsiva de obras de arte. Hearst era coñecido por manter, a tempo completo, axentes en Europa que mercábanlle antigüidades, cadros e esculturas clásicas, gravados, cerámicas ou moedas,  mais tamén, vellas pedras labradas, vidreiras góticas, anacos de pazos derruídos ou claustros románicos, que, unha vez embalados e remitidos aos EEUU, arrombábanse, sen abrir, en Xanadú, a residencia do millonario. Neses momentos de rápido desenvolvemento industrial e mercantil, definidos por amplos e vertixinosos crecementos do capital que adoitan rematar en crise mundial, o arquetipo de novo rico proposto por Welles non coñece límites á súa bulimia, ofrecendo, coas necesarias diferencias de escala e latitude, un atractivo modelo para todos aqueles que confunden o vivir ben, ou moi ben, con fachendear duns reais ou supostos éxitos que superan, con moito, a súa capacidade de asimilación.  Dime do que presumes... Nos últimos anos, as comarcas mais ricas e poboadas do pais, incluído o noso val, convertéronse en pequenos museos e itinerarios do kitsch, onde podemos atopar, fora do seu lugar e función orixinal, casas señoriais, hórreos, cruceiros, brasóns e outras pedras ilustres, mais tamén outras construcións de pega como supostos pazos, soportais, columnas, balaústres, fontes, pórticos, ameas, animais heráldicos, leóns ou aguias, que, construídas coas novas, masivas e baratas técnicas de traballar a pedra, adornan os eidos de pequenos magnates que procuran verniz, avoengo e liñaxe, nunha absurda nostalxia de  modelos de cartón pedra e tempos aristocráticos xa pretéritos, que coñecen polas telenovelas ou as vellas películas de espadachíns.  E, falando de telenovelas, remato cunha curiosa anécdota. Porque, desa crítica e intemporal película de Welles, o aspecto que mais ofendeu a Hearst foi o sutil emprego da palabra Rosebud,  a derradeira verba dun Kane agonizante que lembra o seu trineo infantil e serve de escusa para o desenvolvemento da trama. Coñecido e difundido polos chismes de Hollywood,  Rosebud, botonciño de rosa, era o nome que o inspirado Hearst daba aos xenitais da súa amante, a actriz Marion Davis.

 

Posdata. Malia que, por norma, adoito compoñer estes textos sen ter en conta sucesos concretos ou inmediatos, este mes de novembro, e dada a convocatoria de eleccións xerais para o vindeiro 20 de novembro, despois dunha recente, amistosa e informal conversa, onde se mencionou a posibilidade de escribir arredor de cuestións políticas, recoñezo que me sentín tentado en facer unha excepción, e mesmo, nalgún intre, tentei ordenar, negro sobre branco, algunhas ideas. Pero non. Non, pois non me sinto quen de colaborar, cuns previsibles comentarios, nesa contínua e forzada presenza, que saturando o día a día dos medios de comunicación, aínda vai multiplicarse, dun xeito exponencial, nas vindeiras semanas.

Porque, por outra banda, nestes textos-colaxe que tratan das relacións, influenzas e contaminacións entre a sociedade, as ideas e as artes, e que, baixo a designación xenérica MeRZ, entrego, puntualmente, mes a mes, de que falo, ao final, senón de política? Política do que prefire esculcar nas mareas do diario transcorrer dunha lexislatura, para camiñar, calmo e relaxado, no tempo de eleccións. Algo semellante ao que dicía, á vista da crise, un coñecido meu, economista, que pensaba que, nunha idea aplicable tanto ao cidadan de a pé como á gran banca, deberíamos aforrar mais nos tempos de prosperidade, para gastalo nestes momentos de crise. A verdade é que, fagamos o que fagamos, ou falemos do que falemos, definímonos, no fondo, como animais políticos, e por iso desconfiamos, instintivamente, de todo aquel que a despreza ou non se interesa por ela. E facemos ben, pois, a estas alturas, sabemos que tal afirmación amosa sempre unha inercia mecánica, unha conciencia entregada. Un voto regalado sen esixir nada a cambio.

Non son quen de propoñer, aquí, ningunha opinion, pois manexo as dúbidas propias dun caracter pouco amigo de toda trincheira ideolóxica, e, ademais, considero o meu pequeno voto algo importante e prezado para introducilo sempre na mesma urna. Nestes tempos de marabillosa incertidume que nos tocou vivir, o meu voto muda segundo cambian os contextos. E vaia se cambian!, aínda que o discurso político convencional, sempre moi rutineiro e conservador, pretenda esquecelo. As veces, as menos, votas por unha opción que coidas urxente, necesaria. Outras, optas pola necesidade de promover pactos, equilibrios, diversidade, xa que aborrezo as maiorías absolutas de calquera cor. Da clase política, e dubidando sempre se, na sua vaidosa ambición na procura de poder, gañan algo mais do que perden, rexeito certos recendos autoritarios, a tremoia, a súa artificial proximidade e seguridade. Mais, non é que así sexa a nosa clase política, senon que así somos nos, o conxunto de todos. Ela só configura un obsceno e irregular espello, esvaído reflexo das nosas opcións ideolóxicas, e poderosa lente que amosa e realza os nosos vicios e carencias.

Os meus sinceros e mellores desexos para os vindeiros catro anos.

MeRZ 12

Correo-e Imprimir PDF

O estado actual das ciencias é incompatible coa crenza nas ánimas ou espíritos inmortais. Tanto a charlatanería espiritista ou esotérica como a leria clerical atópanse ligadas, no fondo, por tácitas complicidades de orixe animista, aínda que amosen enfrontamentos e tensións recíprocas por monopolizar e controlar unha cultura da credulidade, da fe cega e irracional, do extraordinario e o milagreiro.  A maldición do crente é atopar a súa Igrexa ( René Char). Pulseiras enerxéticas, karmas, horóscopos, astroloxías, determinismos, paraísos, pantasmas, clérigos, deuses, meigas, animismos, anxos, infernos, purgatorios, virxes preñadas, placebos, igrexas, videntes, milenarismos, trasnos, revelacións, parapsicoloxías, fanatismos, espíritos,  gurús, supersticións, curas, ánimas, redentores, espiritismos, transmigracións, demos, esoterismos varios, andrómenas e outras herbas  O verdadeiro milagre é a crenza nos milagres ou, como dicía Pessoa, o único misterio é que haxa quen de pensar no misterio. Na vida cotián, nada é mais imprescindible para a nosa supervivencia como a distinción entre o verdadeiro e o falso. Dun xeito continuo, o noso cerebro corrixe o percibido polos sentidos. Esa é a razón pola que o fundamento da arte e, tamén, o seu gran tema, sexan os xogos inesgotables entre ilusión e realidade. A arte sabe que os límites non están nada claros, que a verdade ten moito de artificio, e que, moitas veces, un se achega mais á ela cando camiña, unha e outra vez,  polo eido da ficción e mesmo da falsidade. Experimentando cos fenómenos da percepción visual, o artista holandés Jan Dibbets realizou, a partir de 1967,  as súas afamadas perspectivas corrixidas, imaxes fotográficas nas que o trapecio que deberíamos ver, resultado da visión en perspectiva dun cadrado debuxado no chan, amósase ao espectador como un cadrado, procurando un conflicto entre o que vemos e o que sabemos. O individuo que se facía chamar conde Víctor Lustig, nado en 1890 na República Checa, foi un dos mais astutos estafadores do século XX. En 1925, despois de ler no xornal as críticas polos altos custos de mantemento da torre Eiffel, convocou, no Hotel Crillon de París, aos seis empresarios de ferralla de mais alto nivel adquisitivo e, presentándose como un alto funcionario do goberno francés, tenteounos cara á posible compra das 7000 toneladas de ferro. O falso conde, despois de reclamarlles discreción para previr un posible rexeitamento popular, deulles todos os datos técnicos, levounos a ver a torre, e pediulles unha oferta de compra en sobre pechado. Unha vez recibidas as ofertas non escolleu a mais alta, senón a do ferralleiro que sentiu mais inseguro socialmente e con maiores ganas de medrar. Foi a el a quen lle vendeu o monumento, cobrando unha alta comisión por adiantado, e fuxindo do pais. Ao ver que os xornais non daban conta do caso, pois o home, avergoñado, non denunciou, volveu a París e, repetindo a fórmula, vendeuna  outra vez. Cando o novo estafado montou un grande escándalo, o suposto conde desapareceu cos cartos.  Pouco antes do seu discutido procesamento, o xuíz Garzón denunciou que a grande maioría dos casos xudiciais que implicaban a altos executivos en delictos de cartos, estaban a punto de prescribir.  Nun deles, o ano pasado, o presidente de Telefónica foi absolto, por prescrición do caso, da acusación de utilizar información privilexiada nas súas inversións privadas en bolsa. Na actualidade, o presidente do Banco de Santander, de preclaro e lúcido apelido, e algúns dos seus subordinados, atópanse imputados por outros delictos económicos. Estamos a falar da transgresión e incumprimento dunhas lexislacións xa de por si desprestixiadas e ambiguas, as mais das veces feitas a medida, que legalizan ou toleran todo tipo de imposicións arbitrarias, cobros indebidos, demoras absurdas, privilexios intolerables, formas prepotentes e sofisticadas de chantaxe ou fraudes mercantís e empresariais na oferta de servizos.  Mais significativo é, se cabe, o corto espazo e nulo seguimento que teñen estas novas nuns medios de comunicación que insisten nunha idea trivial e adozada do entretemento. Recoñecemos uns límites no noso coñecemento, que, a fin de contas, proveñen de habitar nun mundo autoinventado, activo, non lineal e impredicible. O seguinte paso é aceptar que a diversidade constitúe a nosa maior riqueza, á que só corresponde ser iguais perante a lei. Sen teoloxías nin moralinas, a función do dereito é establecer as regras de xogo. O infractor da lei non é nin un pecador nin culpable de desacato á autoridade, senón un tramposo (Antonio Escohotado)

 

 

 

 

 

 

MeRZ 11

Correo-e Imprimir PDF

Cando debuxa un garabato, o neno síntese atraído e abraiado pola continuidade da liña. Polo seu percorrido. O neno non está interesado nunha fin determinada nin en representar unha figura concreta. Só está mergullado nese trazo continuo que se abre camiño sobre o branco do papel, amosándolle, paso a paso, as posibilidades de recoñecemento e apropiación do espazo. É así como podemos pensar no debuxo como a creación sensorial dun lugar, como unha vagabundaxe ó garete que salienta o presente e racha co ritual cotián. Como mínimo, deberíamos pensar en esvaecer toda ilusión ideolóxica respecto ao progreso tecnolóxico; e considerar que algo gañamos cando restituímos á acción e ao pensamento humanos esa dimensión ineludible da torpeza, cos seus aspectos caseiros, o seu núcleo non especializado de mecánica popular e a súa desestruturada experimentación pueril. Os obxectos poden ser tan complicados como queiramos, tan complexos como a mesma historia da filosofía, mais cando se chega aos grandes feitos do pensamento e da conceptualización, o que debemos  recuperar é a ruda simplicidade, cando non a inxenuidade, coa que  deciden bater unha rocha contra outra (Fredric Jameson).   A finais da década de 1960, e como expresión do desencanto producido pola sofisticada tecnoloxía dunha cultura industrial, xurde o earthwork , chamado tamén land art, ou arte da paisaxe.  Ven a ser unha proposta artística na que a mesma intervención na paisaxe constitúe a obra e, polo tanto, non pode ser exhibida no espazo pechado dunha galería ou dun museo.  Dada a dificultade de levalos a cabo, a maioría dos earthwork só existen, e se expoñen, como simples proxectos, expresados en debuxos, esquemas, diagramas, planos, maquetas ou fotografías, o que amosa a súa estreita afinidade coa arte conceptual.  Segundo o antropólogo Leví- Strauss, o traballo nas sociedades primitivas non está definido polo proxecto do que se vai a construír, senón polos materiais e ferramentas das que dispoñen.   O scat é un xeito de cantar jazz onde se utilizan frases e sons sen palabras no lugar da letra, nunha imitación improvisada da interpretación instrumental. Supoñemos que o nome provén de scatty, esquecedizo, pois é lóxico pensar que xurdiu cando un cantante se esqueceu da letra. Louis Armstrong ten a reputación de ser o primeiro que gravou en disco un tema cantado en scat, Heebie jeebies, no ano 1926. ( Para min, o scat é un garabato feito co son. É como debuxar garabatos que se esvaecen no aire) Reconcíliome co lugar / mínimo / arquipélago de signos / rotos /  Flocos / esmorecidas nimpheas pintadas / na auga que flúe / baixo a miña fráxil ponte / xaponesa. Da música do pianista e compositor Thelonius Sphere Monk (1917-1982) podemos salientar unha improvisación baseada nun tratamento aparentemente rudo e desaxustado das harmonías, o seu carácter lúdico, unha mínima densidade e un irónico sentido da elipse. Escoitar a Monk semella construír un crebacabezas sen o modelo da tapa.  Cada cidadán medra ao seu xeito, tenteando as súas posibilidades, poñendo en xogo os seus talentos e aptitudes e asociándose para despregalos.  Esta procura dun sentido para a propia vida, contribúe, na súa expansión democrática, a debuxar un espazo que, inmune a todo determinismo, precisa flexibilidade, lixeireza e capacidade de improvisación perante os cambios de escenario. Un modelo que, a semellanza do maquis que loita tras as liñas inimigas, descentraliza as xestións, reduce o tamaño e aforra enerxía, ampliando e mellorando, en dimensión e rapidez,  a comunicación entre  núcleos dotados de iniciativa, responsabilidade, medios e capacidade de decisión. Gústame pensar que, na medida que academos un sentido da cooperación que substitúa ás distintas formas de rivalidade, poderíamos gozar das posibilidades dunha vida mais consciente, ampla, rica, móbil e aberta.

 

 

MeRZ 10

Correo-e Imprimir PDF

Deleuze fala da influenza que, na nosa forma de ver, sentir e reaccionar na vida, teñen, nas últimas décadas, os deportes que utilizan unha enerxía allea ao deportista para que se produza o movemento. Deleuze sinala o paracaidismo, o parapente, a patinaxe, o esquí, o surf e todos os seus derivados. Trátase de deixarse levar, de esvarar riba dunha onda ou dun pensamento, de recoñecer e estudiar a corrente que te arrastra, de adiviñar o seu obrar. Nesta actitude  recoñécense os  resóns do pensamento oriental, o influxo da contracultura dos años 60 coa súa noción do devir como experiencia e, por suposto, unha idea sostible do aproveitamento enerxético. O ready- made é o nome que o artista francés Marcel Duchamp (1887- 1968) deu á un tipo de obra inventado por el, que consiste nun obxecto de producción masiva, escollido ao azar e liberado do seu contexto, que se amosa como unha obra de arte. O seu primeiro ready- made, feito en 1913,  consistía nunha roda de bicicleta posta enriba dunha banqueta. O mesmo Duchamp diferenciou o ready- made do objet trouvé, ou obxecto atopado, sinalando que, mentres este último se escolle polas súas calidades estéticas, a súa beleza ou o seu caracter único, o ready- made é un calquera entre un grande número de obxectos producidos en serie, sen ningún tipo de personalidade. Todo o que ve vostede neste cuarto foi deixado polos arrendatarios anteriores; por conseguinte, non verá gran cousa que me pertenza, pois eu prefiro estes instrumentos do azar. A diversidade da súa natureza  impídeme limitarme a unha reflexión unilateral e, neste laboratorio cuxos recursos someto a un inventario sistemático e ben entendido, a miña imaxinación  exponse menos a marcar o paso (Marcel Duchamp). A colaxe non é só un recorte ou unha fiestra. Ese non é mais que o camiño que leva a activar unha colaxe mental. Unha colaxe antes de atoparse co papel. Pensar en colaxe. Porque diante dunha colaxe temos a sensación de que non todo está resolto, e que, malia  a súa aparencia obxectiva e firme, sempre queda algo a medio camiño, intanxible, pois a colaxe non é propiamente unha forma senón unha viaxe entre dous planos diferentes. A irrupción da síntese dixital acentúa, no cortar e apegar, a evolución e o desenvolvemento dunha deconstrucción critica da realidade, vixente nas artes e o pensamento desde o século XIX, definindo un espazo que invita a modelar  unha nova existencia, pois xa nada é intocable nin está exento de revisión. Un espazo que percibimos cada vez mais pequeno, e que, malia a incómoda, e falsa, sensación de que todo está xa inventado, ábrenos á posibilidade de reflexionar arredor das distintas realidades e perspectivas, nunha colaxe que cede o protagonismo, e tamén a responsabilidade,  á un espectador, ou lector, que reconstrúe e remata as mensaxes. Podemos relacionar esta actitude coa influenza que a recuperación do pasado, o interese pola historia, as dúbidas sobre o modelo antropocéntrico, a inquietude pola ecoloxía, a reciclaxe ou a rehabilitación, teñen na actualidade. Tanto ten un edificio ou unha prótese artificial implantada nun ser humano. A idea é construír novas casas cos vellos ladrillos, rexeitando os deteriorados e incorporando materiais sintéticos novos. Ven a ser un novo xeito de entender as vangardas constructivistas de principios do século pasado, asumindo unha condición utópica e poética que, despois de limar as súas arestas dogmáticas,  xa non se permite comezar de cero. Este texto que entrego cada mes, con puntualidade xeométrica, participa tamén, na súa estrutura, da mesma idea. Aínda que o resultado adoite ser contradictorio ou paradoxal, supón unha maneira de atopar outras miradas e sentidos, tendendo corredoiras e pontes entre os distintos campos, e tentando rachar, de xeito transversal, coa existencia de  compartimentos estancos. Riqueza é a cantidade de enerxía organizada e dispoñible (Richard Buckminster Fuller).  A historia non rematou. Nestes momentos de longa e custosa transición cara á un espazo mais aberto e democrático, nos que a crise económica que sufrimos pode estimular a nosa conciencia e responsabilidade, temos que dar resposta a un xeito de vida cada vez mais plástico e fluente, na procura dun equilibrio entre as perspectivas locais e as globais, entre os soños e desexos dun individuo que precisa medrar e as necesidades da comunidade. Acometer esta construción obríganos a rexeitar todo tipo de actitudes e modelos pechados, centralizados, tremendistas, autoritarios, paternalistas, clericais e populistas que brindan solucións salvadoras para todo aquel cidadán temeroso, supersticioso e inseguro. Podemos definir a noción de plástica como todo material susceptible de ser moldeado, isto é,  intervido e modificado formalmente. Pero o plástico é moito mais, pois representa o indeterminado, o aínda non dito nin imaxinado. É a materia coa que se constrúe e moldea a razón, ou mesmo, a linguaxe.  Coa conciencia dun xeito de vida inxusto e imposible de soster, coas súas disfuncións sociais, enerxéticas e ecolóxicas,  podemos afirmar que xa está todo inventado?

MeRZ 9

Correo-e Imprimir PDF

É paradoxal que, nas orixes da abstracción,  atopemos o famoso texto do arquitecto austríaco Adolf Loos, Ornamentación e delito, publicado en 1913, pois con frecuencia acusase á chamada arte abstracta de decorativa ou de ser mera ornamentación. Os que así pensan, adoitan esquecer que a idea de decoración, no seu sentido máis banal e superficial, é moi recente e corresponde a unha expansión burguesa que, desde o século XIX, ven integrando acriticamente e afastadas do seu contexto, todo tipo de ornamentacións de orixe exótica. A ornamentación existiu sempre como comunicación e linguaxe, fundamentada nuns parámetros e códigos culturais específicos, tal como ocorre nas culturas musulmanas, onde a caligrafía imponse como consecuencia da prohibición das imaxes figurativas, tachadas de idolatría. Nos tempos que vivimos, dominados por unha intensa saturación visual, deberíamos procurar certo grado de reflexión no que concirne aos nosos gustos e preguntarnos que é o que nos aporta benestar, a mera compra do obxecto, a súa presencia ou encher un baleiro. Tanto os criterios sobre a decoración, como os referidos á arte abstracta, sen ser exactamente os mesmos, deberían referirse máis a se obedecen a unhas preguntas e necesidades reais, se observan algún fundamento, que se as formas resultan esteticamente atractivas e agradables.  En xeral chamamos gusto á suma dos nosos prexuízos. No seu libro de 1965, Apocalípticos e integrados, editado en castelán por Tusquets, Umberto Eco analiza a cultura de masas desde a perspectiva dunha oposición entre apocalípticos, é dicir, aqueles que ven na cultura de masas a proba dunha dexeneración fatal e irrecuperable, e os integrados que a saúdan como mostra optimista dunha rexeneración vital e necesaria na secuencia da evolución. Nesta confrontación, Eco, con excelente criterio, apoia a segunda opción, pois as diferencias entre a boa e a mala cultura non están nunha suposta nobreza ou tradición, nin tampouco na  integración nunha ficticia alta ou baixa cultura, senón nos seus mesmos fundamentos, intencións e resultados en relación co tempo e o medio no que xorden. Hai cómics ou series de televisión admirables que destacan sobre bronces, frescos murais ou poesía fútil e superflua. Entre os ensaios que conforman este texto imprescindible e lúcido, podemos atopar o dedicado á estrutura do mal gusto e o kitsch. O termo alemán ven a designar a vulgar pacotilla artística, destinada a clientes desexosos de experiencias estéticas fáciles que non supoñan ningún tipo de esforzo. Na súa orixe etimolóxica atópase o verbo kitschen que, nun dialecto alemán, significa amañar os mobles para facelos pasar por antigüidades, e tamén o verbo verkitschen que quere dicir vender barato.  Aínda que a boa información segue a ser un producto de difícil obtención,  un luxo na man duns poucos, como vemos no caso dos papeis de Wikileaks,  o certo é que vivimos saturados de moreas de suposta información, na maioría dos casos absolutamente banal e prescindible, que,  como as interferencias da radio, trócanse nun ruído continuo que impídenos unha achega ás cuestións realmente necesarias e debilita as nosas posibilidades de selección e criterio. Dous mais dous son catro. Catro e dous son seis. Seis mais dous son oito, e oito dezaseis. O triste espectáculo amosado despois das eleccións autonómicas e municipais do 22 de maio, co cruce de acusacións entre os representantes políticos sobre o mal estado económico e a posible quebra técnica de moitas autonomías, ou sectores dependentes destas, fan pensar que a situación das contas publicas non é tanto unha cuestión, mais ou menos complexa,  de sumar e restar, e dicir, de algo medible, senón froito dun proceso subxectivo, intanxible, etéreo ou de orixe relixiosa. Doutores ten a Igrexa. Tantos séculos de ciencia e técnica tentando crear unhas referencias fiables de medición obxectiva para chegar a isto.  Calquera ama de casa sabe que estas cuestións non se arranxan nin veñen do ceo, senón que corresponden ao César. A cultura técnico- científica actual permite  promover uns sistemas de información transparentes que amosen o estado real e obxectivo dos cartos públicos. Polo interese xeral, a nosa obriga é esixilo con urxencia, sexa cal sexa a nosa cor política. Nos últimos anos podemos escoitar con demasiada frecuencia a insistencia no gusto como medida dos nosos criterios estéticos. A frase este é o meu gusto non é mais que unha verdade de Perogrullo que pecha calquera conversa ou debate, amosando, no fondo, unha grande inseguridade, pois damos por suposto que o que chamamos gusto é a suma dos criterios que temos sobre calquera cousa. Mais, o que adoitamos esquecer é que o gusto non é unha referencia fixa e fiable, ao xeito do sistema métrico decimal, senón que madura con nos. E tamén, que a riqueza desa maduración depende, en grande medida, da curiosidade, da discusión e a paixón, pois cando afondamos nunha determinada cuestión, o rigor dos nosos criterios, non soamente estéticos ou artísticos, aumenta a un ritmo moito maior que cando non amosamos interese. Isto da lugar ao paradoxo no que a aceptación desa relatividade do gusto propio nega unha relatividade estética e existencial onde todo vale. O certo é que, desde unha perspectiva teórica e ideal, toda tolerancia coa reducción e debilidade das posibilidades de elección e criterio nos cidadáns, ven sendo profundamente antidemocrática. A democracia, e dicir, a idea de que a un cidadán lle corresponde un voto, é un sistema que precisa da progresiva madurez do pobo para acadar o seu desenvolvemento. Isto implica unha responsabilidade individual que non se pode esixir baixo un sistema autoritario e paternalista. Non podemos alegar ignorancia, nin distancia. E, como individuos conscientes e responsables que viven en comunidade, non nos podemos permitir ser inocentes. En todo caso, somos, ao tempo, víctimas e verdugos de nos mesmos. Desde esa mesma perspectiva podemos asumir que, nun réxime democrático, sexa cal sexa o seu grado de madurez, os cidadáns teñen os partidos, representantes, sistemas de elección e tamén as decisións políticas que lles corresponden.

JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL