Investigadores españois revelan o rastro do cesio-137 liberado polos ensaios con armas nucleares e, en menor medida, por Chernóbil.
Entre 1945, cando EEUU detonou a primeira bomba atómica en Alamogordo, e 1996, cando China levou a cabo o seu último ensaio, o ser humano estourou unhas 2.000 bombas nucleares, case de calquera xeito imaxinable: colgando de globos aerostáticos, flotando sobre barcos, no último piso dunha torre, a 600 metros baixo a auga, en túneles, en buracos a 2.400 metros baixo terra, desde avións, na estratosfera. E esta obscena traca atómica deixou o seu rastro radioactivo por todo o planeta, incluída España.
Un grupo de científicos elaborou agora o primeiro mapa que mostra onde está depositado o cesio-137 resultante das explosións. As zonas máis bañadas por este elemento radioactivo foron rexións de Pontevedra, Ourense, Asturias, Biscaia e Guipúzcoa, pero non hai ningún risco. Os autores do mapa describen concentracións de entre 251 e 6.073 becquerelios por metro cadrado en España. Segundo os criterios do Comité Científico de Nacións Unidas sobre os Efectos da Radiación Atómica, unha rexión considérase contaminada cando presenta niveis de cesio-137 por encima de 37.000 becquerelios por metro cadrado.
“En España hai cantidades bajísimas”, subliña Ángela Caro, do Centro de Investigacións Enerxéticas, Ambientais e Tecnolóxicas (Ciemat) e principal autora do mapa. O seu equipo mediu a actividade do cesio-137 directamente en 34 puntos do chan do país e revisou medicións parciais anteriores. Ademais, os científicos consultaron as bases de datos de precipitacións de 778 estacións meteorolóxicas nas décadas de 1950, 1960 e 1970, xa que a choiva desempeña un papel fundamental na deposición do cesio-137 e outros elementos radioactivos. Este cóctel de datos meteuse en dous programas informáticos diferentes para corroborar os resultados.
Freo nos Pireneos
“O coñecemento detallado da cantidade de cesio-137 que hai depositado no chan permitiríanos, en caso dun accidente con fuga radioactiva, calcular mellor as súas dimensións e establecer medidas para remediar os efectos”, explica Caro. O Consello de Seguridade Nuclear, gardián do sector atómico en España, financiou o mapa.
2En Noruega aínda hai renos e ovellas contaminados polo cesio-137 de Chernóbil"
“Doutra banda, estes datos serven para facer estudos da erosión do chan, observando a evolución da cantidade de cesio-137 ao longo dos anos”, detalla. Caro xa publicou en 2011 un avance deste mapa, moito máis básico.
O cesio-137 depositado en España procede fundamentalmente das 500 bombas nucleares estaladas na atmosfera por EEUU (200), a Unión Soviética (200), Francia (50), Gran Bretaña (20) e China (20). Moi pouca cantidade é atribuíble á nube radioactiva formada en 1986 tras o desastre na central nuclear de Chernóbil, que practicamente se freou nos Pireneos. Outros países tiveron menos sorte co réxime de vento e choivas. En Noruega, 25 anos despois do accidente atómico da URSS, as autoridades seguen descartando nos matadoiros ovellas e renos demasiado radioactivos, ao alimentarse de cogomelos e líquenes contaminados por cesio-137.
Fío da nova en Materia